Halk arasında saf balın kesiksiz aktığı, saf bala çakmak tutulduğunda parlamadığı, sal balın şekerlenmediği, saf balın boğazı yaktığı (ya da yakmadığı) ve saf balın renginin açık (ya da koyu) olduğu gibi “doğru olarak” kabul edilen yanlışlar

1-Saf Bal Kesiksiz Akar, yaygın bir halk inanışı şekersiz balın sızdırıldığında kesiksiz akması gerektiğidir. Bir balın akışkanlığı mevsime, ortam sıcaklığına ve baldaki nem oranına göre değişir. Balı sızdırarak saf ve sahte olduğunun anlaşılması mümkün değildir.

2-Saf Bala Çakmak Tutulduğunda Parlamaz, bala kürdan sokup sonra kürdan çakmakla yakıldığında bal ateşte parlıyorsa şekerli, parlamıyorsa şekersizdir (saftır) değerlendirmesi yanlıştır.

3-Saf Bal Şekerlenmez, Özellikle kış aylarında 14 C derecenin altındaki ısı dalgalanmalarında bal donarak kristalize olur. Bu donma olayı doğal ve fizikseldir. Tamamen doğal olan balın kristalizasyon işlemi halk arasında “bal şekerlendi” olarak bilinir ve kristalize olan bal şekerli olarak kabul edilir. Saf çiçek balı kristalize olur. Bazı çiçek balları daha erken bazı ballar ise daha geç olmak üzere bütün ballar kristalize olur. Kristalizasyonun süresi ve şekli balın kaynağına göre değişir. Örneğin kestane balı çok zor kristalize olurken çiçek balı çok çabuk kristalize olabilir. Yine aynı şekilde bazı çiçek balları uzun vadede ince tanecikler halinde kristalize olabilirken, bazı çiçek balları ise çok kısa sürede ve kalın tanecikler halinde kristalize olabilir. Balın gevşek şekilde kristallenmesi onun bileşimindeki su veya fruktoz miktarının yüksek oluşundan ileri gelir. Kristallenme balın besin değerini düşürmez. Kristalleşen ve donan balı görüntüsü nedeni ile tüketicisahte olduğunu düşünerek balı satın almamaktadır. Bu nedenle yıllardır firmalar bala pastörizasyon işlemi uygulamaktadırlar. Bu ısıl işlemle bal daha saydam ve berrak bir görüntü kazanırken besin değerlerini önemli ölçüde kaybetmektedir. Üretici ambalajın üzerine Bal Tebliğinde belirtilen etiketleme kriterlerine uygun olarak gerekli bilgileri yazmalıdır.

4-Saf Bal Boğazı Yakar/Yakmaz, Kimine göre gerçek bal boğazı yakarken kimine göre ise gerçek bal boğazı yakmaz. Balın yenildikten sonra boğazı yakıp yakmaması kişinin tadımı yapmadan önce ne yediğinden sigara içip içmediğine, balın hangi çiçekten elde edildiğine kadar uzanan çok göreceli bir durumdur. Balın boğazı yakıp yakmaması onun saflığıyla alakalı bir bilgi vermemektedir.

5-Balın Rengi, Bazı kişiler saf balın renginin koyu olması gerektiğini ileri sürerken bazıları da açık olması gerektiğini söylemektedir. Bir balın rengi elde edildiği çiçeğe göre değişiklik gösterir ki zira aynı kovan içerisindeki yan yana duran iki peteğin ballarının bile rengi birbirini tutmayabilir. Balın rengi saflığı hakkında bir bilgi vermemektedir.

6-Bala metal kaşık koymayın, bal kontrolünde metal kaşık kullanılır. Tahta kaşık mikroorganizmaları barındırır, bu nedenle tercih edilmemelidir.

7-Açıkta satılan ballar daha sağlıklı ve katkısızdır, Açıkta satılan ballar, kontrolü yapılmayan ve içeriği bilinmeyen ballardır. Laboratuvar ortamında test edilmedikleri için açık balların içinde katkı maddelerinin, antibiyotik gibi kalıntıların olup olmadığı bilinemez. Markalı balların tebliğ ve yönetmelikler gereği tüm kontrolleri yaptırmaları şarttır. Aslında 58 markalı ballar laboratuvardaki kalite ve kontrol analizleri sayesinde doğal balı en doğru şekilde sunarlar.

8-Doğal bal tadılarak anlaşılır mı? Balın doğal olup olmadığını tadından, renginden, kokusundan, akışkanlığından anlamak imkansızdır. Maalesef tüketicinin doğal balı ayırt etmesi mümkün değildir. Balın doğal ya da sahte olduğu analitik yöntemler kullanarak yapılan analizler ile ortaya çıkarılabilir. Analiz yöntemleri bile sahtecilik karşısında kimi zaman yetersiz kalabilmektedir ve her gün yeni bir sahtekarlık türü ortaya çıkmaktadır. Eskiden glukoz, fruktoz katılırken şimdi bala maltoz bile katıldığı tespit edilmiştir. Yalnızca tüm analizlerin yapılabildiği, teknik donanımı yeterli laboratuvarlarda balın gerçek ya da sahte olduğu anlaşılabilmektedir.

Kaliteli, yenebilir, sağlıklı ve doğal bal sofralara ulaşana kadar 70 ayrı analizden geçiyor. Bunların ilki, her tenekeden tek tek numune alınarak yapılan, balda ticari glukoz olup olmadığının kontrol edildiği ticari glukoz analizidir. Ardından balın cinsinin, balın su içeriğinin belirlendiği analizler yapılmaktadır. Fruktoz, glukoz, sakkaroz gibi analizlerle balda olması gereken doğal şeker miktarları kontrol edilir. Bu analizlerle bala dışarıdan müdahale olup olmadığı anlaşılır. Bunun yanında, arıya çiçeklenme döneminde şeker yedirilip yedirilmediği de analizler neticesinde ortaya çıkar. Polen analizi ile arının hangi çiçekten polen topladığı belirlenir. Arıyı hastalıklara karşı korumak için antibiyotik verilip verilmediği balda tespit edilir. Antibiyotik verilmesi kesinlikle sakıncalıdır. Bitkilerde kullanılan ilaçların bala geçip geçmediği analiz edilir. Bala yol kenarındaki asfalttan, egzoz gazından ya da tenekeden ağır metallerin (bakır, kurşun, çinko, kadmiyum gibi) geçip geçmediği analizlerle tespit edilir.